मराठी भाषा ही भारताच्या महाराष्ट्र राज्याची अधिकृत भाषा असून सुमारे ८ कोटी लोकांची मातृभाषा आहे. संस्कृतप्रभवित असलेल्या या भाषेचा समृद्ध साहित्यिक आणि सांस्कृतिक वारसा आहे. मराठी भाषेचा उगम साधारणतः ९ व्या- १० व्या शतकात प्राकृत-अपभ्रंशातून झाला. याचा उल्लेख अनेक शिलालेखांमध्ये आढळतो. ११ व्या शतकातील हेमाडपंती लिपी आणि संत ज्ञानेश्वरांचे ज्ञानेश्वरी हे ग्रंथ मराठी भाषेच्या प्राचीनतेचे साक्षीदार आहेत. शिवकालीन काळात मराठीला अधिक महत्त्व प्राप्त झाले. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मराठीचा वापर करून तिला सन्मान दिला.
मराठीत संत, कवी, लेखक, विचारवंत यांनी अमूल्य योगदान दिले आहे. संत तुकाराम, संत नामदेव, संत एकनाथ यांच्या अभंगांनी भक्तिसंप्रदाय वृद्धिंगत केला. आधुनिक काळात पु. ल. देशपांडे, वि. स. खांडेकर, शिवाजी सावंत, राम गणेश गडकरी यांसारख्या लेखकांनी साहित्यविश्व समृद्ध केले.
आजच्या डिजिटल युगात मराठी भाषा विविध माध्यमांतून पुढे जात आहे. मराठी चित्रपट, साहित्य, वृत्तपत्रे आणि समाजमाध्यमे यामुळे ती अधिक लोकांपर्यंत पोहोचत आहे. शालेय आणि उच्च शिक्षणात मराठीला अधिक महत्त्व मिळावे यासाठी अनेक प्रयत्न केले जात आहेत.
मराठी भाषेसमोर इंग्रजीच्या प्रभावाचे मोठे आव्हान आहे. तरुण पिढीला मराठीकडे आकर्षित करण्यासाठी तंत्रज्ञान, शिक्षण आणि उद्योगांमध्ये मराठीचा अधिकाधिक वापर करण्याची गरज आहे.
मराठी ही केवळ एक भाषा नसून ती महाराष्ट्राच्या अस्मितेचा आणि संस्कृतीचा आत्मा आहे. तिचे जतन आणि संवर्धन करणे आपले कर्तव्य आहे. चला, अभिमानाने मराठीत बोलूया, लिहूया आणि तिचा सन्मान वाढवूया!
तुषार पिलाजी उरकांदे
वरिष्ठ लिपीक
जिल्हा माहिती कार्यालय
गोंदिया
