Friday, March 31, 2023
महासंवाद
  • मुख्य पृष्ठ
  • आमच्याविषयी
  • वृत्त विशेष
  • विशेष लेख
    • माझी कथा
  • जिल्हा वार्ता
    • कोकण
      • ठाणे
      • पालघर
      • रत्नागिरी
      • रायगड
    • पुणे
      • पुणे
      • सोलापूर
      • सातारा
    • कोल्हापूर
      • कोल्हापूर
      • सांगली
      • सिंधुदुर्ग
    • नाशिक
      • नाशिक
      • अहमदनगर
      • जळगाव
      • धुळे
      • नंदुरबार
    • औरंगाबाद
      • औरंगाबाद
      • जालना
      • बीड
    • लातूर
      • लातूर
      • उस्मानाबाद
      • नांदेड
      • परभणी
      • हिंगोली
    • अमरावती
      • अमरावती
      • अकोला
      • बुलढाणा
      • यवतमाळ
      • वाशिम
    • नागपूर
      • नागपूर
      • गडचिरोली
      • गोंदिया
      • चंद्रपूर
      • भंडारा
      • वर्धा
    • महाराष्ट्र परिचय केंद्र
      • नवी दिल्ली
      • पणजी
  • लोकराज्य
  • अर्थसंकल्पीय अधिवेशन २०२३
  • जय महाराष्ट्र
  • लढा कोरोनाशी
  • संपर्क
No Result
View All Result
  • मुख्य पृष्ठ
  • आमच्याविषयी
  • वृत्त विशेष
  • विशेष लेख
    • माझी कथा
  • जिल्हा वार्ता
    • कोकण
      • ठाणे
      • पालघर
      • रत्नागिरी
      • रायगड
    • पुणे
      • पुणे
      • सोलापूर
      • सातारा
    • कोल्हापूर
      • कोल्हापूर
      • सांगली
      • सिंधुदुर्ग
    • नाशिक
      • नाशिक
      • अहमदनगर
      • जळगाव
      • धुळे
      • नंदुरबार
    • औरंगाबाद
      • औरंगाबाद
      • जालना
      • बीड
    • लातूर
      • लातूर
      • उस्मानाबाद
      • नांदेड
      • परभणी
      • हिंगोली
    • अमरावती
      • अमरावती
      • अकोला
      • बुलढाणा
      • यवतमाळ
      • वाशिम
    • नागपूर
      • नागपूर
      • गडचिरोली
      • गोंदिया
      • चंद्रपूर
      • भंडारा
      • वर्धा
    • महाराष्ट्र परिचय केंद्र
      • नवी दिल्ली
      • पणजी
  • लोकराज्य
  • अर्थसंकल्पीय अधिवेशन २०२३
  • जय महाराष्ट्र
  • लढा कोरोनाशी
  • संपर्क
No Result
View All Result
महासंवाद
No Result
View All Result

शाहिरी परंपरेने प्रबोधन चळवळ जनमानसात नेली – शाहीर संभाजी भगत

Team DGIPR by Team DGIPR
March 27, 2021
in महाराष्ट्र परिचय केंद्र, नवी दिल्ली
Reading Time: 1 min read
0
शाहिरी परंपरेने प्रबोधन चळवळ जनमानसात नेली – शाहीर संभाजी भगत
Share on WhatsAppShare on TwitterShare on Facebook

नवी दिल्ली, दि. २७ : छत्रपती शिवाजी महाराज, महात्मा फुले आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी  केलेले समाजकार्य व राबविलेली प्रबोधन चळवळ समर्थपणे जनमाणसांपर्यंत नेण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य शाहिरी परंपरेने केले, असे मत प्रसिध्द शाहीर संभाजी भगत यांनी आज मांडले.       

महाराष्ट्र परिचय केंद्राच्या वतीने आयोजित महाराष्ट्र हीरक महोत्सव व्याख्यानमालेचे नववे पुष्प गुंफताना ‘महाराष्ट्राची शाहिरी परंपरा’ या विषयावर शाहीर भगत बोलत होते.

मातृसत्ताक मुल्यातून १३ व्या शतकात झालेला शाहिरीचा उगम आणि पुढे छत्रपती शिवाजी महाराजांनी स्वराज्य स्थापनेसाठी शाहिरी पंरपरेचा केलेला प्रभावी वापर. पेशवाईत शाहिरीत झालेला बदल. पुढे महात्मा ज्योतिराव फुले यांनी ‘सत्यशोधक जलसे’ उभारून जनप्रबोधनाचे केलेले कार्य डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी समाजक्रांतीसाठी उभारलेले सत्याग्रह व लढ्यांची माहिती जनसामान्यांपर्यंत पोहचविण्यासाठी सुरु केलेले ‘आंबेडकरी जलसे’, ‘लाल बावटा कलापथक’, ‘समाजवादी कलापथक’ ते संयुक्त महाराष्ट्राच्या चवळवळीत शाहिरीने प्राण फुंकुन केलेले प्रबोधन असा पटच शाहीर भगत यांनी यावेळी उलगडला.

महाराष्ट्रातील शाहिरीचा उगम गोंधळातून झाल्याचे संशोधन आहे. तळागाळातून आलेल्या अवैदीक  मातृसत्ताक गायकांनीच शाहिरी हा गायन प्रकार या मातीत रुजवल्याचे शाहीर भगत म्हणाले.  १३ व्या शतकात शाहीरांची नावे आढळतात. त्यानंतर छत्रपती शिवाजी माहराजांनी ‘शाहीरी’ कलेला सजगपणे व सन्माने जगवले. त्याकाळात ‘शाहीर अगीनदास’ हे रणांगणातील चित्र लोकांसमोर मांडत त्यामुळे एका अर्थाने पत्रकारितेचे मुळही  शाहिरीत दिसते असे शाहीर भगत यांनी सांगितले. शिवाजी महाराजांनी अगीनदासाच्या शाहीचा गौरव म्हणून त्यांना सोन्याचे कडे दिल्याचा उल्लेख इतिहासात आढळतो. तळागाळातील लोकांना सोबत घेवून स्वराज्य स्थापन करणाऱ्‍या छत्रपती शिवाजी महाराजांनी शाहीर, गोंधळी, भराडी, गारोडी अशांना सोबत घेतले व त्यांच्या कलेचा वापर हेरगिरीसाठीही  केला असे शाहीर भगत म्हणाले.

पुढे पेशवाईमध्ये शाहिरीचा दरबारात वापर झालेला दिसतो, तसे पुरावे पेशवाईतील कागदपत्रात आढळतात. याच काळात शाहिरीत शृंगार रस आला. शृगांररसातील कवन शाहीर गात असत. पेशवाईत ५ शाहीर प्रसिध्द होते असा उल्लेख त्यांनी यावेळी केला.

महात्मा फुले यांनी शाहिरीचा उपयोग समाज प्रबोधनासाठी केला. समाजातील विषमता, जातीची उतरंड यांना विरोध करण्यासाठी तसेच बहुजनांना शिक्षण, शेतकऱ्‍यांना त्यांचे हक्क मिळवून देण्यासाठी व जनतेची लुट करणाऱ्‍यांविरोधात प्रबोधनासाठी महात्मा फुले यांनी  ‘सत्य शोधक जलसे’ उभारले. शेतकरी, अठरापगड जाती, यांचे होत असलेले शोषण व त्यातून बाहेर पडण्याचा मार्ग याविषयी सत्यशोधक जलशांनी मोलाचे प्रबोधन केले.

आंदोलनासाठी  शाहिरीची परंपरा महात्मा फुलेंनी सुरु केली तशी आंबेडकरी चळवळीतही ती दिसून येते. ‘माझी दहा भाषणे आणि एका शाहीराचे सादरीकरण हे एकाच तोडीचे  आहे’ अशा शब्दात डॉ. आंबेडकरांनी शाहिरीचा गौरव केल्याचे शाहीर भगत म्हणाले. जन प्रबोधनासाठी डॉ. आंबेडकरांनी ‘आंबेडकरी जलशाची’ स्थापना केली. पुढे त्यांनी  १९२७ ला केलेला ‘चवदार तळ्याचा सत्याग्रह’ व त्याचा  संपूर्ण प्रचार व प्रसार गावो -गावात करण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य आंबेडकरी जलशांनी केले. डॉ.आंबेडकरांचे सर्व भाषणे जे लोक ऐकु शकत नव्हते त्यांच्या पर्यंत आंबेडकरी जलशांनी बाबासाहेबांच्या भाषणातील विचार गावागावत पोहचवले असे शाहीर भगत म्हणाले.

कम्युनिष्ट पक्षाने १९३६ मध्ये ‘लालबावटा कला पथका’ची स्थापना करून उभारलेले कामगार लढे, समाजवादी कलापथकांनी केलेल कार्य,  काँग्रेस सेवादलाचे ‘कला पथक’, प्रतीसरकार आंदोलनातील शाहिरीचे योगदान यावर त्यांनी प्रकाश टाकला. संयुक्त महराष्ट्राच्या रत्यांवरील लढ्यात शाहीर अण्णाभाऊ साठे, अमरशेख, गवाणकर यांच्यासह आंबेडकरी शाहीरांचे मोलाचे योगदान असल्याचे निरीक्षण त्यांनी यावेळी मांडले.  शाहीर विठ्ठल उमप, प्रल्हाद शिंदे आदींच्या कार्यावरही त्यांनी प्रकाश टाकला.

राज्यातील  शाहिरी पंरपरेचा समृध्द वारसा पुढे घेवून जाण्यासाठी या कलेला लोकाश्रय मिळावा, असे आवाहन शाहीर भगत यांनी यावेळी केले.

000

Tags: शाहिरी
मागील बातमी

महाराष्ट्रात निर्बंध १५ एप्रिलपर्यंत राहणार

पुढील बातमी

हीरक महोत्सव व्याख्यानमालेत उद्या ‘लोकमान्य टिळक यांचा वारसा’ या विषयावर डॉ. अशोक चौसाळकर यांचे व्याख्यान

पुढील बातमी
हीरक महोत्सव व्याख्यानमालेत उद्या ‘लोकमान्य टिळक यांचा वारसा’ या विषयावर डॉ. अशोक चौसाळकर यांचे व्याख्यान

हीरक महोत्सव व्याख्यानमालेत उद्या ‘लोकमान्य टिळक यांचा वारसा’ या विषयावर डॉ. अशोक चौसाळकर यांचे व्याख्यान

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

ट्विटरवर फॉलो करा

My Tweets

महासंवाद ईमेल वार्तापत्र मिळवा

तुमचा ईमेल नोंदवा आणि महासंवादचे वार्तापत्र ईमेलवर मिळवा.

वृत्त संग्रह

March 2023
M T W T F S S
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« Feb    

फेसबुक पेज लाईक करा

फेसबुक पेज लाईक करा

छायाचित्र दालन

WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.29.13 PM (1)
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.29.01 PM
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.29.13 PM
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.36.02 PM
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.36.02 PM (1)
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.29.12 PM
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.36.02 PM (2)
WhatsApp Image 2020-04-16 at 9.29.13 PM (1)

महत्त्वाचे दुवे

  • महाराष्ट्र शासन
  • शासन निर्णय
  • मंत्रिमंडळ निर्णय
  • माहिती व जनसंपर्क महासंचालनालय
  • महान्यूज
  • महाराष्ट्र पोलीस
  • लाचलुचपत प्रतिबंधक विभाग

वाचक

  • 598
  • 12,269,420

महासंवाद विषयी

महासंवाद

महाराष्ट्र शासनाच्या प्रसिद्धी व जनसंपर्काच्या कामाचे संपूर्ण समन्वयन माहिती व जनसंपर्क महासंचालनालय करते. शासन निर्णय, लोकाभिमुख योजना, महत्त्वाच्या शासकीय घोषणा, मंत्रिमंडळ निर्णय आदींची माहिती जनतेपर्यंत पोहोचविण्याचे काम ‘महासंवाद’ द्वारे केले जात आहे. अचूक, अधिकृत आणि वस्तुनिष्ठ माहितीसाठी एकमेव ‘महासंवाद’!

  •                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                sankalpsesiddhi
  •                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       -
  •                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       -

©️ २०२० महाराष्ट्र शासनाच्या माहिती व जनसंपर्क महासंचालनालय यांचा हा अधिकृत ब्लॉग आहे. ‘महासंवाद’ या ब्लॉगवर प्रकाशित मजकूर महाराष्ट्र शासनाशी संबंधित आहे, हा मजकूर आहे तसा मुद्रित करण्यास पूर्वपरवानगीची आवश्यकता नाही.

No Result
View All Result
  • मुख्य पृष्ठ
  • आमच्याविषयी
  • वृत्त विशेष
  • विशेष लेख
    • माझी कथा
  • जिल्हा वार्ता
    • कोकण
      • ठाणे
      • पालघर
      • रत्नागिरी
      • रायगड
    • पुणे
      • पुणे
      • सोलापूर
      • सातारा
    • कोल्हापूर
      • कोल्हापूर
      • सांगली
      • सिंधुदुर्ग
    • नाशिक
      • नाशिक
      • अहमदनगर
      • जळगाव
      • धुळे
      • नंदुरबार
    • औरंगाबाद
      • औरंगाबाद
      • जालना
      • बीड
    • लातूर
      • लातूर
      • उस्मानाबाद
      • नांदेड
      • परभणी
      • हिंगोली
    • अमरावती
      • अमरावती
      • अकोला
      • बुलढाणा
      • यवतमाळ
      • वाशिम
    • नागपूर
      • नागपूर
      • गडचिरोली
      • गोंदिया
      • चंद्रपूर
      • भंडारा
      • वर्धा
    • महाराष्ट्र परिचय केंद्र
      • नवी दिल्ली
      • पणजी
  • लोकराज्य
  • अर्थसंकल्पीय अधिवेशन २०२३
  • जय महाराष्ट्र
  • लढा कोरोनाशी
  • संपर्क

©️ २०२० महाराष्ट्र शासनाच्या माहिती व जनसंपर्क महासंचालनालय यांचा हा अधिकृत ब्लॉग आहे. ‘महासंवाद’ या ब्लॉगवर प्रकाशित मजकूर महाराष्ट्र शासनाशी संबंधित आहे, हा मजकूर आहे तसा मुद्रित करण्यास पूर्वपरवानगीची आवश्यकता नाही.